Vào tháng 3/2022, Đại hội đồng Môi trường Liên hợp quốc (UNEA) đã ra Nghị quyết số 5/8 “quyết định rằng nên thành lập một ủy ban khoa học-chính sách để đóng góp thêm vào việc quản lý hợp lý các hóa chất và chất thải và phòng ngừa ô nhiễm”. Nghị quyết 5/8 cũng đã quyết định thành lập Nhóm công tác mở đặc biệt (Ad hoc open-ended working group, OEWG) để chuẩn bị các đề xuất cho Ủy ban khoa học – chính sách, bao gồm phạm vi, mục tiêu, chức năng và nguyên tắc hoạt động, cơ cấu tổ chức, quy trình thủ tục và mối quan hệ với các bên liên quan chính.
Sau nhiều năm đàm phán, việc thành lập Ủy ban đã được thống nhất tại cuộc họp liên chính phủ nêu trên. Cuộc họp này được tiến hành tiếp nối Phiên họp thứ ba (kỳ 2) của Nhóm công tác mở đặc biệt (OEWG 3.2) từ ngày 14-18/6/2025 ở cùng địa điểm.
Trong bối cảnh “bộ ba khủng hoảng của hành tinh” (triple planetary crisis, gồm: biến đổi khí hậu, suy thoái thiên nhiên và đa dạng sinh học, ô nhiễm và chất thải) ngày càng trở nên cực đoan, Ủy ban mới sẽ này cùng với 2 thiết chế đã có là IPCC (Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi khí hậu) và IPBS (Nền tảng Khoa học-Chính sách Liên chính phủ về Đa dạng sinh học và Dịch vụ hệ sinh thái) tạo thành “bộ ba khoa học toàn cầu” (global scientific trifecta) phối hợp ứng phó các cuộc khủng hoảng tương ứng.
Ủy ban này sẽ hướng đến cung cấp cho các nhà hoạch định chính sách thông tin khoa học độc lập, mạnh mẽ về hóa chất, chất thải và phòng ngừa ô nhiễm và dự kiến sẽ hợp tác chiến lược với Khung toàn cầu về hóa chất (thông qua tháng 9/2023) và Các thỏa thuận đa phương về môi trường.
Nói về sự kiện này, Giám đốc điều hành UNEP Inger Andersen cho rằng: “Hôm nay chúng ta đã tạo nên lịch sử. Ủy ban này đại diện cho khoa học và sự hợp tác cùng nhau để giảm thiểu tác động tiêu cực của hóa chất và chất thải, và phòng ngừa ô nhiễm. Đây là bước đầu tiên trong việc thực hiện hành động có ý nghĩa để giải quyết cuộc khủng hoảng ô nhiễm và chất thải toàn cầu của chúng ta, đồng thời bảo đảm một tương lai lành mạnh và an toàn hơn cho tất cả mọi người”.
Một công cụ quan trọng cho quản lý môi trường toàn cầu
Hóa chất sử dụng hàng ngày trong cuộc sống hiện đại có thể có những tác động tiêu cực không mong muốn góp phần gây ô nhiễm toàn cầu và làm tăng gánh nặng bệnh tật – làm ô nhiễm không khí chúng ta hít thở, nước chúng ta uống và đất mà chúng ta phụ thuộc vào. Tác động đến sức khỏe con người và môi trường là rất sâu rộng.
Phát sinh CTR đô thị được dự đoán sẽ tăng từ 2,1 tỷ tấn vào năm 2023 lên 3,8 tỷ tấn vào năm 2050. Vào năm 2020, chi phí trực tiếp cho việc quản lý chất thải toàn cầu ước tính là 252 tỷ USD. Chỉ riêng ô nhiễm không khí đã liên quan đến khoảng 6,5 triệu ca tử vong hàng năm và số ca tử vong do các hình thức ô nhiễm hiện đại đã tăng 66% trong hai thập kỷ qua. Ủy ban được thành lập dự kiến sẽ giúp thu hẹp khoảng cách giữa khoa học và chính sách bằng cách trang bị cho các chính phủ – đặc biệt là ở các nước đang phát triển – bằng chứng, hiểu biết sâu sắc và các công cụ cần thiết để thực hiện hành động hiệu quả, phù hợp với bối cảnh đặc thù.
Các bước tiếp theo
Các quốc gia đã đạt được thỏa thuận về việc thành lập Ủy ban mới, do UNEP chủ trì. Bước tiếp theo là chuẩn bị cho phiên họp toàn thể đầu tiên của Ủy ban, nơi các chính phủ sẽ thảo luận và thông qua chương trình làm việc ban đầu, các ưu tiên và sự tham gia của đối tác, cùng với các vấn đề khác.
Nguồn:
https://www.unep.org/oewg-spp-chemicals-waste-pollution
PKL
