“Để thành công, chúng ta phải cố gắng… Nếu một lần không được thì lần sau càng phải cố. Chúng ta phải tin vào những gì mình làm và không được đầu hàng. Chúng ta phải luôn kiên nhẫn và tiến về phía trước. Thách thức và khó khăn cho chúng ta cơ hội để trở nên cứng cáp hơn, mạnh mẽ hơn và tốt đẹp hơn”, đó là những gì tôi nhận ra và học hỏi được từ ông – một nhà giáo giàu lòng nhiệt huyết, một nhà khoa học dám nghĩ, dám làm, dám “cháy” với những khát khao, đam mê của mình. Người tôi muốn nhắc đến trong bài viết này chính là PGS.TS.NGƯT. Lê Văn Thăng – Giảng viên cao cấp, Khoa Môi trường, Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế.

Những bước chân không mỏi

Ai đã từng đặt chân đến Huế, chắc hẳn sẽ phải sững lại trước sự trầm lắng, dịu dàng và bình yên của mảnh đất này. Sức hút của thành phố Sông Hương không nằm ở sự sôi động, náo nhiệt mà gây thiện cảm bởi vẻ đẹp thanh bình, yên ả, không ồn ào mà sâu lắng đi vào lòng người. Và chính mảnh đất thân thương này là nơi nuôi dưỡng biết bao người con hiền tài cho đất nước, trong đó có PGS.TS.NGƯT. Lê Văn Thăng.

PGS.TS.NGƯT. Lê Văn Thăng sinh ngày 30 tháng 8 năm 1958 tại huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế. Sinh ra và lớn lên trong thời kỳ đất nước gặp nhiều khó khăn bởi cuộc sống thời chiến, bởi những gánh nặng kinh tế, thế nhưng ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường ông đã sớm có suy nghĩ chín chắn về cuộc sống và tình yêu quê hương đất nước. Sau khi học xong trung học phổ thông, mang theo ước mơ và hoài bão, ông đăng ký thi và đỗ vào ngành Địa lý Tự nhiên, trường Đại học Tổng hợp Huế.

PGS. TS. Lê Văn Thăng với vị Tư lệnh năm xưa

Sau bốn năm học tập miệt mài, đến năm 1981, ông tốt nghiệp đại học. Nhận thấy ông là người có năng lực, Ban Giám hiệu Trường Đại học Tổng hợp Huế đã quyết định giữ ông lại làm giảng viên. Những ngày đầu mới nhận công tác, người thầy giáo trẻ gặp không ít khó khăn khi cơ sở vật chất thiếu thốn, tư liệu, giáo trình không nhiều. Để khắc hạn chế đó, ông đã tự lập ra đề cương, thu thập tài liệu biên soạn thành bài giảng hoàn chỉnh. Chính bằng tình yêu nghề, những bài giảng của thầy Thăng ngày càng trở nên sinh động, cuốn hút sự đam mê học tập, khám phá của các thế hệ học trò.Khi bắt đầu dần quen với vị trí người lái đò thầm lặng thì một bất ngờ đến với thầy, thầy nhận quyết định trở thành Quân nhân phục vụ ở Sư đoàn 312, Quân đoàn I anh hùng. Tạm gác lại sự nghiệp dang dở cùng phấn trắng, bảng đen và các em học trò thân thương, năm 1983 thầy đến với môi trường mới. Thời gian rèn luyện trong quân đội đã giúp thầy tôi luyện ý chí mạnh mẽ, bản lĩnh, kiên cường đồng thời giúp thầy có thêm tính nhẫn nại. Tất cả những đức tính đó đã vẽ nên chân dung một người thầy yêu nghề, tận tâm với học trò sau này. Kỷ niệm đáng nhớ hay có thể nói dấu ấn xuyên suốt cuộc đời binh nghiệp của thầy là tham gia chiến đấu tại mặt trận Vị Xuyên, tỉnh Hà Tuyên (nay là tỉnh Hà Giang) vào tháng 7 năm 1984.

Năm 1991, sau một thời gian gắn bó với công việc giảng dạy, với mong muốn nâng cao trình độ chuyên môn, ông quyết định ra Hà Nội theo học Nghiên cứu sinh tại Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội nay là Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội. Năm 1996, ông bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ với đề tài “Đánh giá, phân hạng điều kiện sinh thái tự nhiên lãnh thổ trung du Quảng Trị và Thừa Thiên Huế cho nhóm cây công nghiệp nhiệt đới dài ngày”.

Là người nhiệt thành trong công việc, luôn nặng lòng với “những chuyến đò”, nên khi hoàn thành xong luận án Tiến sĩ, ông đã quay trở lại Trường Đại học Tổng hợp Huế tiếp tục công tác giảng dạy. Nhận thấy ông có năng lực, ban lãnh đạo đã tin tưởng giao ông đảm nhiệm vị trí Trưởng Bộ môn Địa lý, Khoa Địa lý – Địa chất. Bằng sự tận tâm của mình, ông luôn tâm niệm: “Thầy giỏi mới có trò giỏi”; “Thầy tốt mới dạy trò ngoan” vì vậy với cương vị của mình, ông thường xuyên cùng ban lãnh đạo, đồng nghiệp tổ chức và triển khai có hiệu quả các cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” cho cán bộ, giáo viên và sinh viên trong trường.

PGS. TS. Lê Văn Thăng đang hướng dẫn Học viên cao học Lào thực địa

Có tài, có tâm bởi vậy đến năm 1999, ông còn được mọi người tin tưởng đề đạt kiêm nhiệm chức vụ Giám đốc Trung tâm Tài nguyên, Môi trường và Công nghệ sinh học, Đại học Huế và năm 2000, nhận nhiệm vụ Trưởng Khoa Môi trường. Từ năm 2007 – 2013, ông giữ vai trò Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Công nghệ sinh học. Ngoài ra, ông còn là Ủy viên Hội đồng chức danh Giáo sư liên ngành khoa học Trái đất – Mỏ nhiệm kỳ 2009 – 2014, Phó Chủ tịch Hội Địa lý Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội đánh giá tác động môi trường Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam, Chủ tịch Hội Địa lý và Tài nguyên Môi trường tỉnh Thừa Thiên Huế. Mặc dù bận rộn với nhiều công việc nhưng chưa một ai thấy ông phàn nàn về những vất vả của bản thân mà luôn thấy người thầy giáo đáng kính ấy nỗ lực, phấn đấu vươn lên, là tấm gương sáng cho các cán bộ, đồng nghiệp noi theo.

PGS.TS. Lê Văn Thăng tại văn phòng làm việc

Trái ngọt từ niềm say mê

Gần 40 năm gắn bó với công việc giảng dạy, đối với PGS.TS. Lê Văn Thăng niềm hạnh phúc của ông là được đem hết những kiến thức mình trau dồi, tích lũy được truyền dạy lại cho các thế hệ học trò. Dưới sự dìu dắt, chỉ bảo tận tình của ông, đã có 70 học viên cao học bảo vệ thành công luận văn Thạc sĩ và 4 nghiên cứu sinh bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ. Không chỉ dừng lại tại đó, ông còn là chủ biên, đồng chủ biên và tác giả của nhiều đầu sách tham khảo, chuyên khảo hay và ý nghĩa, tiêu biểu có thể kể đến như: “Địa chí Thừa Thiên Huế - Phần Tự nhiên”(1999 – 2005), NXB Khoa học Xã hội; “Du lịch và Môi trường”, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội; “Khoa học môi trường đại cương” (2008), NXB Đại học Huế; “Bản tóm tắt chính sách: Thích ứng với Biến đổi khí hậu và các chính sách liên kết ở Tỉnh Thừa Thiên Huế” (2011), NXB Đại học Huế; “Mô hình thích ứng với Biến đổi khí hậu cấp cồng đồng tại vùng trũng thấp ở Tỉnh Thừa Thiên Huế” (2011), NXB Nông nghiệp; “Hướng dẫn xây dựng mô hình thích ứng với biến đổi khí hậu ở miền Trung Việt Nam” (2015), NXB Đại học Huế; “Báo cáo đặc biệt của Việt Nam về quản lý rủi ro thiên tai và các hiện tượng cực đoan nhằm thúc đẩy thích ứng với biến đổi khí hậu”. NXB. Tài nguyên-Môi trường và Bản đồ Việt Nam (2015); “Giữ gìn và tôn tạo vẻ đẹp tự nhiên Đồi Cát Bay Mũi Né” (2019), NXB Đại học Huế; “Môi trường và Phát triển trong bối cảnh biến đổi khí hậu” (2019), NXB Chính trị Quốc gia Sự thật; “Chiến lược và chính sách môi trường” (2020), NXB Đại học Huế…

PGS. TS. Lê Văn Thăng tham gia Hội đồng chấm Luận án Tiến sĩ tại Đại học Quốc gia Hà Nội

Không chỉ là một nhà giáo tận tâm, PGS.TS. Lê Văn Thăng còn là một nhà khoa học nhiệt huyết. Ông luôn quan niệm nghiên cứu khoa học là một nhiệm vụ quan trọng không chỉ giúp nâng cao hiểu biết của bản thân mà còn góp phần quan trọng vào công cuộc xây dựng đất nước. Các đề tài nghiên cứu khoa học của ông luôn có tính sáng tạo và bám sát tình hình thực tiễn, tiêu biểu có thể kể đến như: “Đánh giá tổng hợp điều kiện sinh thái lãnh thổ trung du Quảng Trị và Thừa Thiên Huế làm cơ sở cho định hướng quy hoạch phát triển nông - lâm nghiệp”, Đề tài cấp Bộ (1996 – 2000); “Điều tra nghiên cứu các mô hình sinh thái sử dụng hợp lý lãnh thổ trung du Bình Trị Thiên”, Đề tài trọng điểm cấp Nhà nước (1985 – 1990); “Nghiên cứu dự báo, phòng chống sạt lở bờ sông hệ thống sông miền Trung”, Dự án độc lập cấp Nhà nước (1999 – 2000); “Xây dựng mạng lưới truyền thông về bảo vệ môi trường tại Đại học Huế”, Nhiệm vụ Nhà nước về BVMT (2001 – 2002); “Nghiên cứu cơ sở khoa học và thực tiển nhằm đề xuất các chính sách, giải pháp bảo vệ môi trường và phát triển bền vững kinh tế trang trại tại Việt Nam”, Đề tài trọng điểm cấp Nhà nước (2004 – 2005); “Quan trắc và phân tích chất lượng môi trường nước sông Hương, thành phố Huế”, Nhiệm vụ quan trắc môi trường Quốc gia (2003-2016); “Quan trắc chất lượng môi trường không khí tại các khu đô thị, khu công nghiệp tỉnh Quảng Trị”, Đề tài cấp Tỉnh (2007 – 2008); “Thích ứng với Biến đổi khí hậu cấp cộng đồng và các chính sách liên quan ở tỉnh Thừa Thiên Huế”, Hợp tác quốc tế với ĐSQ Phần Lan (2009 – 2011); “Nâng cao nhận thức cộng đồng trong việc bảo vệ nguồn nước và đề xuất giải pháp cải thiện chất lượng nước sông Kim Đôi, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế”, Hợp tác quốc tế với tổ chức Unilever (2010); “Nghiên cứu ảnh hưởng của đô thị hóa và biến đổi khí hậu đến đất trồng lúa ở một số tỉnh miền Trung”, Đề tài cấp Bộ (2011 – 2012); “Luận cứ khoa học cho việc lựa chọn và hoàn thiện các mô hình thích ứng với biến đổi khí hậu dựa vào cộng đồng ở miền Trung và đề xuất nhân rộng”, Đề tài trọng điểm cấp Quốc gia (2013 – 2015); “Nghiên cứu đề xuất các giải pháp nhằm giữ gìn, tôn tạo vẻ đẹp tự nhiên của đối Cát Bay Mũi Né góp phần phát triển du lịch Bình Thuận”, Đề tài cấp Tỉnh (2016 – 2018)…

PGS. TS. Lê Văn Thăng thực địa với GS Nhật Bản

Bên cạnh các công trình nghiên cứu khoa học, PGS.TS. Lê Văn Thăng còn tích cực công bố nhiều bài báo khoa học đăng trên các tạp chí khoa học uy tín trong và ngoài nước, trong đó có thể kể đến như: “Nghiên cứu các mô hình sinh thái sử dụng hợp lý lãnh thổ trung du Bình Trị Thiên” (1991), Thông tin Khoa học, số 7, Trường ĐH Tổng hợp Huế, Trang 174-177; “Các mô hình sinh thái ở trung du Thừa Thiên Huế” (1994),Thông tin Khoa học, Trường ĐH Tổng hợp Huế, Số 9, Trang 234-238; “Some sketches on karst ecological landscape in Quang Tri for tourism”, International Symposium on “Applied Tropical Karst” (1994); “Cơ sở khoa học cho định hướng quy hoạch cây công nghiệp dài ngày, góp phần bảo vệ môi sinh ở trung du Quảng Trị và Thừa Thiên Huế” (1996), Hội thảo “Sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường vùng Bình Trị Thiên”, NXB Nông nghiệp, Trang 113-117; “Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu toàn cầu lên tỉnh Thừa Thiên Huế” (2004), TC Khoa học, ĐH Huế, Số 25, Trang 75-83; “The water environmental quality happening of the Huong river in the Hue city, period of 2003-2006”. Annual Report of FY 2007. The Core University Program between Japan Society for the Promotion of Science (JSPS) and Vietnamese Academy of Science and Technology (VAST). Japan. Page 192-199; “Climate change and poverty in lagoon and coastal area of Thua Thien Hue province”. Third scientific conference in EIA and SEA. Impact of climate change. Proceedings. Hue, 26/8/2011. Page 104-112; “Đánh giá hiện trạng và đề xuất một số giải pháp khai thác, bảo vệ tài nguyên nước mặt vùng đồng bằng ven biển tỉnh Quảng Nam trong bối cảnh biến đổi khí hậu”, Tạp chí Đại học Huế, Chuyên san khoa học Tự nhiên, tập 81, số 3, năm 2013; “Thành phần loài và phân bố cây ngập mặn vùng ven biển tỉnh Nghệ An”, Kỷ yếu: Hội nghị khoa học Địa lý toàn quốc lần thứ XI năm 2019. Mã số ISBN: 978-604-9822-65-0.  

PGS. TS. Lê Văn Thăng tham gia giảng dạy tại Lào

Ghi nhận những cống hiến, đóng góp của PGS.TS.NGƯT. Lê Văn Thăng cho sự phát triển của nền khoa học và giáo dục nước nhà, ông vinh dự được Đảng, Nhà nước, các bộ, ban, ngành trao tặng nhiều phần thưởng cao quý như: Giải khuyến khích Sáng tạo khoa học – công nghệ tỉnh Thừa Thiên Huế năm 2005; Tuyên dương điển hình tiên tiến bảo vệ môi trường giai đoạn 2005 – 2010; Giải B – Giải thưởng Cố đô về Khoa học và công nghệ; Bằng lao động sáng tạo; Danh hiệu Nhà giáo Ưu tú, Chiến sĩ thi đua toàn quốc năm 2016, …

Một chặng đường dài đã trôi qua, nhìn lại tất cả nhưng gì PGS.TS.NGƯT. Lê Văn Thăng đã và đang tiếp tục thực hiện, có thể thấy được trong con người ông ngọn lửa đam mê luôn rực cháy. Cuộc đời người thầy giáo ấy đã đưa biết bao người qua dòng sông tri thức. Dòng sông vẫn cứ êm trôi… tóc thầy bạc đi, mắt thầy nheo lại nhưng vẫn luôn vững tay chèo và hết lòng vì các thế hệ học trò.